گزارش تخصصی بازدید از زلزله زرند
گزارش تخصصی بازدید از زلزله زرند
گزارش بازدید شامل پنج بخش به شرح زیر میباشد:
· مقدمه
· عملكرد ساختمانهای دولتی موجود در روستا حتكن
· عملكرد ساختمانهای مسکونی روستاي حتكن
· نحوه اسکان در چادرها
· بهداشت و تغذيه
مقدمه
جهت بازدید از مناطق زلزله زده زرند و مراحل امداد رساني و پوشش مناطق آسيب ديده، روز یکشنبه 9/12/1383 از مسیر بافق به زرند به منطقه حادثه دیده رسیدیم. در طول مسیر در تمامی روستاهای منتهی به زرند از شهر بافق تا زرند با واحدهای مسکونی آسیب دیده ای روبرو شدیم که موجب اضطراب اهالی ده گردیده بودند. این واحد های صدمه دیده که معمولا بسیار قدیمی بودند بر اثر وقوع زلزله خصوصا در سقف دچار ترکهایی شده و متاسفانه اهالی روستاها بر اثر عدم اطلاع رسانی مناسب در جهت نحوه عملکرد در خصوص وقوع زلزله و نیز نحو اسکان در چنین منازلی با سر درگمی عجیبی روبرو شده و گاها به شایعاتی بی اساس اعتماد نموده بودند. در روستایی با نام دولت آباد مردم بر اساس اطلاعات غلطی که در بینشان پراکنده شده بود معتقد بودند که فقط ساختمانهایی تخریب میشوند که پی ندارند. به هر حال از اطلاع رسانی به عموم مردم بصورت تیمهای آموزشی جهت زدودن افکار نادرست و نیز بهرمند کردن مردم منطقه از دانش کافی که مسلما از گسترش شایعات و نیز اضطراب در بین مردم میکاست خبری نبود. مردم شهر زرند در اضطراب شديدي از زلزله به سر ميبردند. نكته عجيب و قابل توجه توزیع چادرهای دو پوش هلال احمر، که جزء چادرهای خوب برای مناطق با شرایط سخت آب و هوایی هستند، در سطح شهر بود که بصورت پراکنده در بعضی نقاط نصب شده بود و معمولا در کنار آن ماشینهای لوکسی هم قرار داشت! در شهر زرند به یک مهد کودک با نام دارا و سارا جهت بازدید سر زدیم. در این مهد از نوزادان شیر خواره تا کودکان زیر شش سال نگهداری میشد. چادر اهدایی به این مهد كودك از نوع چادر های برزنتی ساده بود و با توجه به حضور چادرهای دوپوش در سطح شهر، مکانهایی همچون مهد کودکها در اولویت تحویل چنین چادرهایی میباشند.
چادرهاي برزنتي مهد كودك سارا و دارا در زرند
در ادامه مسیر به سمت منطقه روستای حتکن رفتیم، این روستا که به ماسوله کرمان معروف میباشد در سراشیبی یک کوه در ارتفاعات مشرف بر زرند قرار دارد. بنا بر اطلاعات موجود بر تابلویی که توسط جهاد کشاورزی در ورودی آن نصب شده است دارای نهصد نفر جمعیت بوده و در سال 1379 توسط جهاد کشاورزی نسبت به بهسازی آن اقدام شده است.
ادامه گزارش به بررسی تخصصی در خصوص نحوه عملکرد ساختمانها و نیروهای امدادگر و مدیریت بحران در روستاي حتكن بعنوان یک مدل نمونه از روستایی با درصد تخریب و نیازمندی بالا جهت ارائه خدمات میپردازد
تخريب نزديك به 95 درصدي روستاي حتكن
عملكرد ساختمانهای دولتی موجود در روستاي حتكن
این روستا بصورت پله کانی در شیب یک تپه ساخته شده و دارای دو مدرسه و یک مرکز تلفن و یک ساختمان جهاد و یک مرکز انتظامی میباشد. سیستم باربر ساختمانهای مذکور بصورت شناژ افقی و قائم طراحی و ساخته شده است و بجز مدرسه این روستا مابقی ساختمانها کاربری خود را پس از زلزله حفظ نموده اند.
عملكرد مناسب مركز مخابراتي روستا
جهت آشنایی با دلایل تخریب مدرسه این روستا ذکر چند نکته الزامی میباشد:
1- کلیه دیوار چینیها در این مدرسه بدون استفاده از ملات سیمان و تنها با استفاده از گل انجام گرفته است و به همین جهت در زمان وقوع زلزله فرو ریزش نموده .
2- در خصوص نصب دود کش بخاری در کلاسهای درس، پیمانکار بدون نصب دودکش با استفاده از فضای خالی ایجاد شده در میان آجر چینی اقدام به تعبیه فضایی برای خروج دود نموده که علاوه بر خطر مسمومیت ناشی از نشت گازه های سمی، در این زلزله به عنوان یک نقطه بسیار ضعیف در پایداری دیوار عمل نموده و در تمامی کلاسها فرو ریخته است.
3- شناژهای افقی بصورت کاملا مشهود فاقد سیمان لازم بوده و خاموتهای بسته شده بدور ميلگردهاي طولي تا هفتاد سانتیمتر فاصله داشته است (كه بر اساس آيين نامه نبايد بيش از 25 سانتيمتر باشد).
4- در شناژ افقی تخریب شده راهروی مدرسه میتوان استفاده از آجر را در پر کردن شناژها مشاهده نمود .
5- کلیه اجزاء غیر سازه ای این مرکز فاقد حداقل های استانداردهای ایمنی بوده و همه واژگون گردیده است.
تخريب ديوار مدرسه در محل وجود دودكش
كيفيت بسيار پايين اجراي شناژ قائم
عملكرد ساختمانهای مسکونی در روستاي حتكن
ساختمانهای این ده بطور کامل تخریب شده است بجز یک واحد انباری که با آجر و ملات سیمان با سقف سبک اجرا گردیده بود. در بازدید از ساختمانها نکات زیر جزء نکات اصلی در تخریب این واحدها مشاهده گردید:
1- کلیه ساختمانهای مسکونی با سنگهای طبيعی و به کمک گل چیده شده بودند لذا فاقد كوچكترين پیوستگی لازم جهت مقاومت در برابر زلزله بودند.
2- در بعضی از واحدهای این روستا اتصال سقف به دیوار به هيچ عنوان رعایت نگردیده، لذا به راحتی سقف از دیوارهای باربر جدا گردیده و فرو ریخته است.
3- بیشتر واحد های مسکونی این ده دارای سقف گنبدی با آجر چینی بودند. این گونه سقفها بعلت سنگینی بیش از حد خود موجب مرگ بسیاری از هموطنان عزیزمان شده بودند . علت ضخامت بیش از حد و سنگینی این گونه سقفها، پوشانیده شدن توسط گل بعنوان یک عایق رطوبتی و حرارتی بود که ضخامت آن در بعضی نقاط تا یک متر میرسید .
4- تعدادی محدود از واحدهای این روستا دارای سقفهایی با استفاده از تیرآهن و طاقهای ضربی بودند که به علت عدم یکپارچگی و اتصال لازم آن به دیوارهای باربر از کاربری خارج شده بودن اما باز هم تلفات در این گونه منازل بسیار کمتر از بقیه منازل بود .
نحوه اسکان در چادر ها
بازديد از منطقه زلزله زده شش روز پس از وقوع زمينلرزه صورت گرفت تا بتوان ارزیابی دقیقي از نحوه عملکرد نیرو های مدیریت بحران دولتی به عمل آورد. نكات مهم در اسكان موقت بصورت زير اعلام ميگردد:
1- چادرهای نصب شده برای مردم از تیپ برزنتی با گونی دوزی پیرامون، فاقد کف بوده و بصورت ردیفی در کنار همدیگر نصب گردیده است که بصورت گروهی در چند نقطه بصورت پراکنده نصب گردیده اند.
2- فاصله استاندارد مابين چادرها در زمان نصب رعايت نشده است که این نکته میتواند همچون بم موجب آتش سوزی و خسارات جانی مجدد گردد.
3- به سیستم زه کشی پیرامون چادرها توجه نشده و چادر های نصب شده فاقد سیستم جویهای سطحی جمع آوری آب باران میباشند.
4- در کف سازی چادر ها دقت نشده و این در کارایی آنها جهت استراحت و اسکان تاثیر منفی گذاشته است.
5- بعلت عدم اطلاع رسانی صحیح به عموم مردم، چادرها توسط خود مردم از بیرون توسط گل بر زمین مهار شده است. این بدان معنی است که گونی دوزی کف را از داخل چادر به بیرون چادر کشیده و با گل بروی زمین مهار نمودهاند این کار باعث ميشود تا رطوبت باقی مانده در گل در طی مدت زمان کوتاهی موجب پوسیدگی برزنت های چادر شده و چادر از قسمت کف جدا میگردد.
6- متاسفانه در روستای حتکن شاهد بوديم که هلال احمر برای پرسنل خود از بهترین چادرهای خود که دارای سقف دو پوش و کف ضد آب بود بهره برده و در محوطه حیاط مدرسه اقدام به برپایی آنها بدون رعایت فاصله های استاندارد نموده بود در حالی که چادرهای برزنتی ساده را بین مردم توزیع کرده بود. در منطقه ای همچون حتکن که در ارتفاع و دارای بارش و باد متناوب میباشد، بهتر بود که هلال احمر در خصوص چادرها تبعیض قائل نمیشد و لااقل به خانوارهایی که دارای کودکان شیرخواره بودند از این گونه چادرها که مسلما محدود بوده اهدا مينمود.
7- بیشتر چادرها توسط افراد بومی که دارای اطلاعات و نیز مهارتهای لازم نبودند به صورت غیر استاندارد و با شرایط و کیفیت بسیار پائین نصب و راه اندازی شده است که این نکته از ضعفهای مشهود نیروهای امدادگر به نظر میآمد.
8- بر روی چادرها پلاستیک کشیده شده، اما بعلت عدم اجرای جویهای سطحی، آب باران توانسته بود باز به داخل چادرها نفوذ کند.
بهداشت و تغذيه
1- سرویسهای بهداشتی پیش ساخته ارسال شده به منطقه بسیار کم بوده و تا آنجا که ملاحظه نموديم از سه عدد تجاوز نمیکرد.
2- در روستای همجوار ده حتکن با گذشت شش روز هنوز به خروج گوسفندان مانده در زیر آوار آغلها اقدام نشده بود در حالی که این مسئله میتوانست به آلودگی منطقه منجر گردد.
3- لوازم بهداشتی توزیع شده در منطقه بسیار محدود بود
4- محلهایی برای شستشو با چاه های جذبی هنوز تعبیه نشده بود و زنان از تنها شیر موجود در محوطه برای شستشوی لباسها و ظروف استفاده میکردند. این امکان کاملا وجود داشت که از نیروهای موجود در همان روزهای نخست برای ساخت چند چاه جذبی و یک سکوی مناسب جهت شستشو بهره برد.
5- متاسفانه با حرکت در اطراف ده با موارد بسیار زیادی از مدفوع انسانی روبرو میشدید که این نشان دهنده عدم تامین به موقع سرویسهای بهداشتی سریع الاحداث و یا پیش ساخته در زمان امداد رسانی بود و نکته دیگر اینکه مسئولین بهداشتی هنوز برای ساماندهی این موارد (مدوفوع پراکنده در منطقه ) جهت ممانعت از گسترش بیماری اقدام جدی را بعمل نیاورده بودند. این موضوع با توجه به بارش پراکنده و نیز باد های خاص منطقه های کوهستانی بسیار پر اهمیت میباشد .
6- در مسیر رفتن به بسوی ده حتکن یک مورد شکستگی لوله آب وجود داشت که هنوز نسبت به تعمییر آن اقدام نگردیده بود.
7- باز هم مشکل در خصوص بهداشت زنان در این منطقه آغاز شده بود. زنان به علت عدم دسترسی به حمام و نیز لباسهای زیر با آلودگی روبرو شده بودند و در صورت عدم رسیدگی سریع این مشکل در طی مدت زمان کوتاهی به یک بحران تبدیل خواهد شد.
8- کودکان نیز با توجه به عدم دسترسی به پوشک و نیز آب گرم جهت شستشو نیازمند توجهی خاص بوده که تا آن روز حداقلهایی را نیز برای آنها تهیه نکرده بودند
در مورد تغذيه در منطقه زلزله زده:
1- در روز سه شنبه 11/12/1383در ساعت سه بعدالظهر که ما از ده خارج ميشدیم، زنان بسیاری مشاهده ميشدند که بدنبال نان از این چادر به آن چادر سر گردان بودند. پس از تحقیق متوجه شديم که توزیع نان در این ده بسیار کم و همچنین نامرتب و موجب عدم رضایت اهالی میباشد.
2- جهت تامین مواد غذایی مناسب براي تغذیه کودکان شیر خواره نیروهای مستقر درمنطقه بسیار ضعیف عمل کرده بودند و متاسفانه کودکان نیز همچون بزرگسالان از کنسروهای توزیع شده استفاده میکردند .
3- تنوع مواد غذایی ارسال شده بسیار محدود و توزیع آن تا آن روز فاقد برنامه مدون بود .
مهندس علیرضا سعیدی
سرپرست بخش پژوهش و آموزش
این گزارش جهت جمعیت کاهش خطرات زلزله ایران تهیه شده و در سایت رسمی این جمعیت به آدرس WWW.EHRSI.COM جهت پژوهشگران زلزله قرار گرفته است .
